کد مطلب:276431 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:100
شباهت به ائمه معصومین
نظر به این كه بیان كردن هر یك از این ویژگی ها و صفات و احوال و معجزات پدران پاك
[ صفحه 321]
آن حضرت و تطبیق آن ها با صفات و حالات و معجزات آن جناب، شرحی طولانی و میدان وسیعی می خواهد، و ما را از منظور اصلیمان باز می دارد، به ناچار در ذكر هر یك از امامان علیهم السلام به آشكارترین و مشهورترین اوصاف اكتفا می كنیم:
امّا امام امیر المؤمنین علیه السلام:
اظهر صفاتش علم و زهد و شجاعت می باشد، و تمام آن ها در حضرت قائم علیه السلام نمودار است، كه در حروف «ج» و «ح» و «ز» و «ع» گذشت.
و امّا امام حسن علیه السلام:
بارزترین صفاتش حلم و بردباری است، و از جمله آثار این صفت: سكون و آرامش داشتن و سبكسری نكردن در مواقعی است كه شخص از دیگران نارواها ببیند، و چه خوش گفته اند:
تَحَلَّمْ عَلَی الأَدْنَیْنِ وَاسْتَبْقِ وُدَّهُمْ
فَلَنْ تَسْتَطِیعَ الحِلْمَ حَتّی تَحَلَّما
بر آزارهای افراد پست، خودت را به بردباری بزن و محبتشان را باقی بدار؛ كه بردبار نتوانی بود تا این كه خودت را به بردباری بزنی.
و اگر در ناراحتی ها و ابتلاهای شدید مولا حضرت حجّت - صلوات اللَّه علیه - از دست رعیّتش تأمل كنی، حلم و بردباری آن بزرگوار برایت روشن می شود، به طوری كه از احدی به این كیفیت، این صفت ظاهر نگردیده است.
و امّا امام حسین علیه السلام:
شباهت به آن حضرت در فصل آینده خواهد آمد ان شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت علی بن الحسین علیهما السلام:
بارزترین صفاتش عبادت می باشد كه به «زین العابدین» و «سیّد العابدین» و «ذو الثفنات» نامیده شد، وجه نامیده شدنش به «ذو الثفنات» این بود كه بینی آن حضرت ساییده، و پیشانی و زانوها و كف دست هایش از اثر عبات مداوم برآمدگی پیدا كرده بود، چنان كه در خبری از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام از فاطمه بنت علی بن ابی طالب علیهما السلام آمده كه از یكی از كنیزان امام سجادعلیه السلام راجع به حالات آن حضرت پرسید، در جواب گفت: مختصر كنم یا مفصل بگویم؟ گفت: مختصر كن، گفت: هیچ گاه در روز برایش غذا نبرده و در شب رختخواب نگستردم. [1] .
و اخبار بسیاری كه درباره كثرت و شدّت اهتمام آن حضرت در عبادت وارد شده است و مولای ما حضرت حجّت - عجّل اللَّه فرجه الشریف - از جدّ بزرگوارش
[ صفحه 322]
سیّد العابدین علیه السلام الگوی خوبی دارد، كه از حضرت ابوالحسن موسی بن جعفرعلیهما السلام آمده، در وصف حضرت قائم - روحی فداه - فرمود: با آن چهره گندمگون، زردی بی خوابی شب نیز آمیخته است، پدرم فدای آن كس كه شبش را در حال سجود و ركوع و ستاره شماری (كنایه از بیداری) خواهد گذراند.... [2] .
تمام این حدیث را در بخش هشتم خواهیم آورد ان شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت ابوجعفر محمد بن علی باقرعلیه السلام:
بارزترین صفاتش، شباهت به رسول خداصلی الله علیه وآله بود. لذا جابر انصاری هنگامی كه نگاهش به آن حضرت افتاد گفت: به پروردگار كعبه قسم شمائل پیغمبر است. - چنان كه در چند روایت از او نقل شده -. [3] با این كه جابر پیش از امام باقر، حسن و حسین و علی بن الحسین علیهم السلام را دیده،ولی چنین سخنی درباره آن ها نگفته بود، مولای ما حضرت صاحب الزمان علیه السلام نیز شبیه به پیغمبر است بلكه شباهتش به پیغمبر بیشتر و كامل تر می باشد. به دلیل روایات بسیاری از طرق خاصّه و عامّه از رسول اكرم صلی الله علیه وآله در وصف امام قائم - عجّل اللَّه فرجه الشریف - نقل شده كه آن حضرت فرمود: شبیه ترین مردم به من است در شمائل و اقوال و افعالش. كه مقداری از این روایات در حرف «ج» گذشت.
و امّا حضرت ابوعبد اللَّه صادق علیه السلام:
بارزترین صفاتش، كشف علوم و بیان احكام برای مردم بود به طوری كه برای امامان پیش از آن حضرت این امر میسّر نشد، یكی از اهل حدیث گفته: چهار هزار نفر از افراد مورد اعتماد از آن حضرت روایت كرده اند. [4] .
می گویم: با این حال تمام علومی كه نزد آن حضرت بود كشف نشده و برای ظهور قائم علیه السلام به تأخیر افتاده كه آن حضرت تمام احكام را بیان خواهد ساخت و آنچه گذشتگان از امامان و پیغمبران اهلیّت و شایستگی آن را در مردم ندیدند فاش خواهد كرد. امیر المؤمنین علیه السلام گاهی به سینه خود اشاره می كرد و می فرمود: «إِنَّ هیهُنا لَعِلْماً عِلْماً جَمّاً لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً...»؛ در این جا علم بسیاری هست اگر برای آن حاملانی بیابم....
[ صفحه 323]
و در كشف علوم شاهد این معنی خواهد آمد إن شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت ابوابراهیم موسی بن جعفرعلیه السلام:
آن حضرت علیه السلام دچار تقیّه و شدّت ترس از دشمنان بود - بیش از آنچه پدران گرامی اش بدان دچار بودند - و این مطلب برای كسی كه در احوال زندگی آن حضرت دقّت كند واضح است. مولای ما حضرت قائم علیه السلام نیز همین طور است، - چنان كه در حرف «خ» به آن اشاره شد -.
و امّا حضرت ابوالحسن علی بن موسی الرضاعلیه السلام:
خداوند ریاست و مقام ظاهری را برای آن حضرت قرار داد به طوری كه برای پدران طاهرینش واقع نشده بود، و تقیّه و ترس در زمان آن حضرت تا حدودی برداشته شد، قائم علیه السلام نیز خداوند متعال ترسش را به امنیّت بدل خواهد ساخت و او را در زمین اقتدار و تسلّطی خواهد داد كه برای احدی از پیشینیان میسّر نشده است، و غلبه آن حضرت بر تمام جهان مانند غلبه سلطان روز است بر سلطان شب تار. [5] .
علی بن ابراهیم به سند صحیحی از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام درباره آیه: «وَالنَّهارِ إِذا تَجَلّی»؛ [6] سوگند به روز آن گاه كه تجلّی نماید. آورده كه فرمود: «روز» همان قائم ما اهل البیت است كه هرگاه بپاخیزد، بر دولت باطل پیروز می شود.... [7] .
و امّا حضرت ابوجعفر محمد بن علی تقی علیه السلام:
وقتی امامت به آن حضرت رسید كه به سنّ مردان نرسیده و عمرش از هشت بهار نگذشته بود، حضرت حجّت علیه السلام نیز همین طور بود، كه در سنین طفولیّت لوای امامت را به دست گرفت - چنان كه گذشت -.
[ صفحه 324]
و امّا حضرت ابوالحسن علی بن محمد هادی علیه السلام:
هیبتی داشته كه نظیر آن را احدی نداشته به طوری كه دشمنان آن حضرت احترام ها و تعظیم هایی برای آن جناب انجام می دادند كه برای هیچ كس آن احترام ها را انجام نمی دادند، كه این امر بر اثر هیبت آن حضرت بود نه از روی محبت و علاقه به آن بزرگوار، قائم علیه السلام نیز همین طور است كه - به ویژه در دل دشمنان - هیبت و رعب خاصی دارد، و در بحث شباهت آن حضرت به ذوالقرنین مطالب مناسبی گذشت.
حضرت ابومحمد امام حسن عسكری علیه السلام:
آن حضرت علیه السلام نیز، همین صفت را داشته است كه بجا است این بحث را با بیان روایت شریفی كه در مجلّد دوازدهم بحار آمده به پایان بریم.
مرحوم مجلسی رحمه الله به سند خود آورده كه: عباسیان و صالح بن علی و گروهی از منحرفین از مسیر اهل بیت علیهم السلام بر صالح بن وصیف، هنگامی كه امام حسن عسكری علیه السلام نزد او زندانی بود بر او وارد شدند و به او گفتند: بر آن حضرت سخت بگیر و در وضع او رفاه و آسایشی فراهم مكن. در جواب گفت: با او چكار كنم در حالی كه از بدترین افرادی كه توانسته ام بر او گماشته ام ولی آنان در نماز و عبادت به جایگاه بلندی رسیده اند. سپس آن دو نفر گماشته را احضار كرد و به آن ها گفت: وای بر شما! درباره این شخص چه فكر می كنید؟ گفتند: چه بگوییم درباره مردی كه روزش را روزه دار و شبش به عبادت می گذرد، نه سخن می گوید و نه غیر عبادت به كاری مشغول می شود، هرگاه به ما نظری بیفكند لرزه بر اندام ما افتد، و به طوری هیبت او در دلمان واقع شود كه خودداری نتوانیم كرد. هنگامی كه عباسیان این گفتار را شنیدند با خواری و سرافكندگی رفتند. [8] .
و در بحث شباهت به امام حسین علیه السلام مطالب مناسبی خواهد آمد. البته در گوشه ها مطالب نهفته بسیار بود كه از آوردن آن ها خودداری گردید تا مبادا كتاب طولانی شود، توفیق از خداوند می خواهیم.
[ صفحه 321]
آن حضرت و تطبیق آن ها با صفات و حالات و معجزات آن جناب، شرحی طولانی و میدان وسیعی می خواهد، و ما را از منظور اصلیمان باز می دارد، به ناچار در ذكر هر یك از امامان علیهم السلام به آشكارترین و مشهورترین اوصاف اكتفا می كنیم:
امّا امام امیر المؤمنین علیه السلام:
اظهر صفاتش علم و زهد و شجاعت می باشد، و تمام آن ها در حضرت قائم علیه السلام نمودار است، كه در حروف «ج» و «ح» و «ز» و «ع» گذشت.
و امّا امام حسن علیه السلام:
بارزترین صفاتش حلم و بردباری است، و از جمله آثار این صفت: سكون و آرامش داشتن و سبكسری نكردن در مواقعی است كه شخص از دیگران نارواها ببیند، و چه خوش گفته اند:
تَحَلَّمْ عَلَی الأَدْنَیْنِ وَاسْتَبْقِ وُدَّهُمْ
فَلَنْ تَسْتَطِیعَ الحِلْمَ حَتّی تَحَلَّما
بر آزارهای افراد پست، خودت را به بردباری بزن و محبتشان را باقی بدار؛ كه بردبار نتوانی بود تا این كه خودت را به بردباری بزنی.
و اگر در ناراحتی ها و ابتلاهای شدید مولا حضرت حجّت - صلوات اللَّه علیه - از دست رعیّتش تأمل كنی، حلم و بردباری آن بزرگوار برایت روشن می شود، به طوری كه از احدی به این كیفیت، این صفت ظاهر نگردیده است.
و امّا امام حسین علیه السلام:
شباهت به آن حضرت در فصل آینده خواهد آمد ان شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت علی بن الحسین علیهما السلام:
بارزترین صفاتش عبادت می باشد كه به «زین العابدین» و «سیّد العابدین» و «ذو الثفنات» نامیده شد، وجه نامیده شدنش به «ذو الثفنات» این بود كه بینی آن حضرت ساییده، و پیشانی و زانوها و كف دست هایش از اثر عبات مداوم برآمدگی پیدا كرده بود، چنان كه در خبری از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام از فاطمه بنت علی بن ابی طالب علیهما السلام آمده كه از یكی از كنیزان امام سجادعلیه السلام راجع به حالات آن حضرت پرسید، در جواب گفت: مختصر كنم یا مفصل بگویم؟ گفت: مختصر كن، گفت: هیچ گاه در روز برایش غذا نبرده و در شب رختخواب نگستردم. [1] .
و اخبار بسیاری كه درباره كثرت و شدّت اهتمام آن حضرت در عبادت وارد شده است و مولای ما حضرت حجّت - عجّل اللَّه فرجه الشریف - از جدّ بزرگوارش
[ صفحه 322]
سیّد العابدین علیه السلام الگوی خوبی دارد، كه از حضرت ابوالحسن موسی بن جعفرعلیهما السلام آمده، در وصف حضرت قائم - روحی فداه - فرمود: با آن چهره گندمگون، زردی بی خوابی شب نیز آمیخته است، پدرم فدای آن كس كه شبش را در حال سجود و ركوع و ستاره شماری (كنایه از بیداری) خواهد گذراند.... [2] .
تمام این حدیث را در بخش هشتم خواهیم آورد ان شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت ابوجعفر محمد بن علی باقرعلیه السلام:
بارزترین صفاتش، شباهت به رسول خداصلی الله علیه وآله بود. لذا جابر انصاری هنگامی كه نگاهش به آن حضرت افتاد گفت: به پروردگار كعبه قسم شمائل پیغمبر است. - چنان كه در چند روایت از او نقل شده -. [3] با این كه جابر پیش از امام باقر، حسن و حسین و علی بن الحسین علیهم السلام را دیده،ولی چنین سخنی درباره آن ها نگفته بود، مولای ما حضرت صاحب الزمان علیه السلام نیز شبیه به پیغمبر است بلكه شباهتش به پیغمبر بیشتر و كامل تر می باشد. به دلیل روایات بسیاری از طرق خاصّه و عامّه از رسول اكرم صلی الله علیه وآله در وصف امام قائم - عجّل اللَّه فرجه الشریف - نقل شده كه آن حضرت فرمود: شبیه ترین مردم به من است در شمائل و اقوال و افعالش. كه مقداری از این روایات در حرف «ج» گذشت.
و امّا حضرت ابوعبد اللَّه صادق علیه السلام:
بارزترین صفاتش، كشف علوم و بیان احكام برای مردم بود به طوری كه برای امامان پیش از آن حضرت این امر میسّر نشد، یكی از اهل حدیث گفته: چهار هزار نفر از افراد مورد اعتماد از آن حضرت روایت كرده اند. [4] .
می گویم: با این حال تمام علومی كه نزد آن حضرت بود كشف نشده و برای ظهور قائم علیه السلام به تأخیر افتاده كه آن حضرت تمام احكام را بیان خواهد ساخت و آنچه گذشتگان از امامان و پیغمبران اهلیّت و شایستگی آن را در مردم ندیدند فاش خواهد كرد. امیر المؤمنین علیه السلام گاهی به سینه خود اشاره می كرد و می فرمود: «إِنَّ هیهُنا لَعِلْماً عِلْماً جَمّاً لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً...»؛ در این جا علم بسیاری هست اگر برای آن حاملانی بیابم....
[ صفحه 323]
و در كشف علوم شاهد این معنی خواهد آمد إن شاء اللَّه تعالی.
و امّا حضرت ابوابراهیم موسی بن جعفرعلیه السلام:
آن حضرت علیه السلام دچار تقیّه و شدّت ترس از دشمنان بود - بیش از آنچه پدران گرامی اش بدان دچار بودند - و این مطلب برای كسی كه در احوال زندگی آن حضرت دقّت كند واضح است. مولای ما حضرت قائم علیه السلام نیز همین طور است، - چنان كه در حرف «خ» به آن اشاره شد -.
و امّا حضرت ابوالحسن علی بن موسی الرضاعلیه السلام:
خداوند ریاست و مقام ظاهری را برای آن حضرت قرار داد به طوری كه برای پدران طاهرینش واقع نشده بود، و تقیّه و ترس در زمان آن حضرت تا حدودی برداشته شد، قائم علیه السلام نیز خداوند متعال ترسش را به امنیّت بدل خواهد ساخت و او را در زمین اقتدار و تسلّطی خواهد داد كه برای احدی از پیشینیان میسّر نشده است، و غلبه آن حضرت بر تمام جهان مانند غلبه سلطان روز است بر سلطان شب تار. [5] .
علی بن ابراهیم به سند صحیحی از حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام درباره آیه: «وَالنَّهارِ إِذا تَجَلّی»؛ [6] سوگند به روز آن گاه كه تجلّی نماید. آورده كه فرمود: «روز» همان قائم ما اهل البیت است كه هرگاه بپاخیزد، بر دولت باطل پیروز می شود.... [7] .
و امّا حضرت ابوجعفر محمد بن علی تقی علیه السلام:
وقتی امامت به آن حضرت رسید كه به سنّ مردان نرسیده و عمرش از هشت بهار نگذشته بود، حضرت حجّت علیه السلام نیز همین طور بود، كه در سنین طفولیّت لوای امامت را به دست گرفت - چنان كه گذشت -.
[ صفحه 324]
و امّا حضرت ابوالحسن علی بن محمد هادی علیه السلام:
هیبتی داشته كه نظیر آن را احدی نداشته به طوری كه دشمنان آن حضرت احترام ها و تعظیم هایی برای آن جناب انجام می دادند كه برای هیچ كس آن احترام ها را انجام نمی دادند، كه این امر بر اثر هیبت آن حضرت بود نه از روی محبت و علاقه به آن بزرگوار، قائم علیه السلام نیز همین طور است كه - به ویژه در دل دشمنان - هیبت و رعب خاصی دارد، و در بحث شباهت آن حضرت به ذوالقرنین مطالب مناسبی گذشت.
حضرت ابومحمد امام حسن عسكری علیه السلام:
آن حضرت علیه السلام نیز، همین صفت را داشته است كه بجا است این بحث را با بیان روایت شریفی كه در مجلّد دوازدهم بحار آمده به پایان بریم.
مرحوم مجلسی رحمه الله به سند خود آورده كه: عباسیان و صالح بن علی و گروهی از منحرفین از مسیر اهل بیت علیهم السلام بر صالح بن وصیف، هنگامی كه امام حسن عسكری علیه السلام نزد او زندانی بود بر او وارد شدند و به او گفتند: بر آن حضرت سخت بگیر و در وضع او رفاه و آسایشی فراهم مكن. در جواب گفت: با او چكار كنم در حالی كه از بدترین افرادی كه توانسته ام بر او گماشته ام ولی آنان در نماز و عبادت به جایگاه بلندی رسیده اند. سپس آن دو نفر گماشته را احضار كرد و به آن ها گفت: وای بر شما! درباره این شخص چه فكر می كنید؟ گفتند: چه بگوییم درباره مردی كه روزش را روزه دار و شبش به عبادت می گذرد، نه سخن می گوید و نه غیر عبادت به كاری مشغول می شود، هرگاه به ما نظری بیفكند لرزه بر اندام ما افتد، و به طوری هیبت او در دلمان واقع شود كه خودداری نتوانیم كرد. هنگامی كه عباسیان این گفتار را شنیدند با خواری و سرافكندگی رفتند. [8] .
و در بحث شباهت به امام حسین علیه السلام مطالب مناسبی خواهد آمد. البته در گوشه ها مطالب نهفته بسیار بود كه از آوردن آن ها خودداری گردید تا مبادا كتاب طولانی شود، توفیق از خداوند می خواهیم.
[1] بحار الانوار: 62:46.
[2] بحار الانوار: 81:86.
[3] بحار الانوار: 223:46.
[4] مناقب ابن شهرآشوب: 372:3.
[5] مي گويم: شايد نكته اينكه از آن حضرت به «روز» تعبير شده آن است كه وقتي سلطان روز آشكار مي شود، تاريكي شب را مقهور و مغلوب مي نمايد. قائم عليه السلام نيز همين طور است كه چون ظاهر شود، دولت باطل را مقهور ساخته و بر آن پيروز گردد. و نيز هنگامي كه روز فرا مي رسد جهاني به نور خورشيد روشن مي شود، همچنين قائم عليه السلام وقتي ظهور كند تمام جهان به نور آن حضرت روشن گردد به طوري كه مردم از نور خورشيد و ماه بي نياز شوند - چنانكه در حديث آمده - و نيز خورشيد استفاده مي كنند. قائم عليه السلام هم هنگامي كه ظهور مي نمايد، تمام مخلوقات از نور آن حضرت بهره مي برند و هر يك به قدر ظرفيت و استعداد خود از وجود اقدسش استفاده مي كنند. (مؤلف).
[6] سوره ليل، آيه 4.
[7] تفسير القمي: 425:2.
[8] بحار الانوار: 308:50.